Në vitin 2024, përdorimi i inteligjencës artificiale (AI) nga mësuesit ndryshonte ndjeshëm në Evropë, me Shqipërinë dhe Kosovën që udhëhiqnin në rajon ndërsa vendet e Evropës Perëndimore zakonisht shënonin nivele më të ulëta.
Përdorimi i inteligjencës artificiale (AI) nga mësuesit ndryshon shumë nëpër Evropë, me disa vende që ndjekin një qasje më të kujdesshme.
Shumica e mësuesve e përdorin kryesisht për përgatitje ndërsa ekspertët presin që përdorimi i saj të rritet, por paralajmërojnë se duhet shfrytëzuar në mënyrë të përgjegjshme, transmeton Telegrafi.
Inteligjenca artificiale po bëhet pjesë e jetës së përditshme. Mjetet dhe mundësitë që ofrojnë kompanitë kryesore të AI-së janë rritur shpejt në vitet e fundit, raporton euronews.
Arsimi nuk bën përjashtim. Autoritetet, mësuesit ose studiuesit tregojnë se si nxënësit përdorin mjete të tilla si ChatGPT për të përfunduar detyrat e shtëpisë, duke përfshirë ese. Në të njëjtën kohë, AI-ja ofron edhe mbështetje të vlefshme për mësuesit.
Sa gjerësisht po e përdorin mësuesit IA-në në Evropë? Cilat vende janë përpara? Dhe për çfarë mbështeten më shumë mësuesit tek AI?
Sipas Anketës Ndërkombëtare të Mësimdhënies dhe Mësimit të Organizatës për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik (OECD) – TALIS, përdorimi i AI-së nga mësuesit ndryshon ndjeshëm në Evropë në vitin 2024.
Nga 32 vende, pjesa e mësuesve të shkollave të mesme të ulëta që përdorin AI-në ndryshon nga 14 për qind në Francë deri në 52 për qind në Shqipëri në vitin 2024. Mesatarja është 32 për qind në Bashkimin Evropian (EU-22), ndërsa në OECD (27 vende) është 36 për qind.
Në anketë, përdorimi i AI-së përfshin parashikime, sugjerimin e vendimeve ose gjenerimin e tekstit.
Ai përfshin përdorimin e AI-së në mësimdhënie ose për të lehtësuar të nxënit e nxënësve gjatë 12 muajve para anketës.
Modelet rajonale të forta nuk shfaqen qartë, megjithatë, përgjithësisht, vendet e Evropës Perëndimore kanë tendencë të kenë një përdorim më të ulët të AI-së nga mësuesit krahasuar me Ballkanin Perëndimor dhe Evropën Lindore.
Përveç Shqipërisë, pjesa e mësuesve që përdorën AI-në të paktën një herë arriti në dy nga pesë ose më shumë në tetë vende/ekonomi.
Përqindjet e tyre ishin: Malta (46%), Çekia (46%), Rumania (46%), Polonia (45%), Kosova (43%), Maqedonia e Veriut (42%), Norvegjia (40%) dhe rajoni flaman i Belgjikës (40%).
Vendete që përdorën më pak AI-në në shkolla ishin: Bullgaria (22%), Hungaria (23%), rajoni francez i Belgjikës (23%), Turqia (24%), Italia (25%), Finlanda (27%), Mali i Zi (28%) dhe Sllovakia (29%).
Pse ndryshon shumë përdorimi i AI-së?
Një zëdhënës i Organizatës së Kombeve të Bashkuara për Edukim, Shkencë dhe Kulturë (UNESCO) vuri në dukje se qeveritë kanë miratuar politika të ndryshme politike për AI-në në arsim, gjë që mund të ndikojë në vetëdijen dhe përdorimin e AI-së nga mësuesit në Evropë.
“Disa vende kanë qenë më proaktive në zhvillimin e strategjive kombëtare për AI-në, që përfshijnë edhe sektorin e arsimit, ndërsa të tjerat kanë marrë një qëndrim më të kujdesshëm ndaj AI-së dhe përdorimit të AI-së gjeneruese në shkollë, duke vendosur rregulla më të rrepta sipas moshës së nxënësve”, tha zëdhënësi për Euronews Next.
Ruochen Li, menaxher i lartë i projektit në OECD, vuri në dukje se “infrastruktura, kufizimet teknologjike siç janë ‘firewall’-et, qëndrimet shoqërore ndaj përdorimit të teknologjisë në shkolla dhe politikat që mund të nxisin ose dekurajojnë mësuesit të përdorin AI-në” mund të shpjegojnë dallimet mes vendeve.
“Ne shohim një lidhje të fortë në nivel vendi midis sasisë së trajnimeve të ofruara për përdorimin e AI-së dhe përdorimit të saj”, tha ai për Euronews Next.
Ben Hertz dhe Antoine Bilgin, menaxherë pedagogjikë dhe kërkimorë në European Schoolnet, theksuan se ndryshimet e mëdha në përdorimin e AI-së pasqyrojnë mjedisin politik dhe kulturën arsimore të secilit vend, disa prej të cilëve marrin një qëndrim më të kujdesshëm kombëtar.
“Qasja në mbështetje praktike si trajnimi dhe infrastruktura është gjithashtu një faktor thelbësor për përshpejtimin. Të dhënat e TALIS konfirmojnë se në sistemet me përdorim më të lartë të AI-së, mësuesit kanë më shumë gjasa të kenë marrë mësim profesional mbi këtë temë”, thanë Hertz dhe Bilgin për Euronews Next.
Për shembull, Franca filloi këtë vit të ofrojë trajnime kombëtare për AI-në në shkollat publike, pas mbledhjes së të dhënave të TALIS.
“Kujdesi, rregulla të paqarta dhe infrastruktura e kufizuar janë faktorë që mund të shpjegojnë adoptimin më të ngadaltë, veçanërisht në një fushë të re dhe të debatueshme si AI-ja”, shtuan ata.
Shkaktarë të mundshëm për këtë hendek janë prania dhe cilësia e trajnimeve, ngarkesa e punës, mungesa e mësuesve, motivimi personal dhe kurioziteti, sipas Martinas Di Ridolfo, koordinatore politike në Komitetin Evropian të Sindikatave për Arsim (ETUCE).
Për çka e përdorin mësuesit AI-në?
Nga mësuesit që përdorin AI-në, mesatarisht në Bashkimin Evropian (EU-22), pothuajse dy të tretat (65 për qind) thonë se e përdorin për të mësuar në mënyrë efikase dhe për të përmbledhur një temë, dhe 64 për qind përdorin AI-në për të gjeneruar plane mësimore ose aktivitete.
Dy përqindjet më të larta tregojnë se AI-ja përdoret kryesisht për përgatitjen e mësuesve vetë.
Qëllime të tjera dhe përqindjet e tyre janë:
Ndihmojnë nxënësit të praktikojnë aftësi të reja në skenarë të jetës reale (49%)
Mbështesin nxënësit me nevoja të veçanta arsimore (40%)
Rregullojnë automatikisht vështirësinë e materialeve mësimore sipas nevojave të nxënësve (39%)
Gjenerojnë tekste për vlerësime të nxënësve ose komunikime me prindër/përkujdes (31%)
Rishikojnë të dhëna mbi pjesëmarrjen ose performancën e nxënësve (29%)
Vlerësojnë ose notojnë punën e nxënësve (26%)
Këto gjetje sugjerojnë se përdorimi i drejtpërdrejtë në klasë ose drejtuar nxënësve është më pak i zakonshëm.
Mësuesit kryesisht mbështeten te AI për përgatitjen e tyre personale, ndërsa detyrat e vlerësimit janë ato që përdoren më pak.
Hertz dhe Bilgin sugjeruan se shumë mësues ka gjasa të përdorin AI-në kryesisht “prapa skenave” tani dhe në të ardhmen e afërt.
Ruochen nga OECD sugjeroi se AI mund t’i mbështesë mësuesit në punët administrative, dhe kjo mund t’u lirojë kohë dhe energji për detyra të tjera më të lidhura drejtpërdrejt me mësimdhënien.
Çka do të sjell në ardhmen AI në shkolla?
Ekspertët bien dakord se përdorimi i AI-së në arsim po rritet vazhdimisht dhe do të vazhdojë të zgjerohet. Ata gjithashtu paralajmërojnë se përdorimi me përgjegjësi, udhëzimet e qarta dhe vetëdija për dobësitë e mundshme duhet të jenë pjesë e këtij përparimi.
Hertz dhe Bilgin nga European Schoolnet vunë re se me kalimin e kohës, sistemet e AI-së mund të ndërveprojnë më shpesh direkt me nxënësit, për shembull duke propozuar aktivitete të personalizuara ose duke ofruar reagime në kohë reale.
“Por mësuesit duhet të mbeten ndërmjetësit kryesorë midis nxënësit dhe teknologjisë, për të ruajtur autoritetin, mbikëqyrjen etike dhe rolin e kujdestarit”, thanë ata.
UNESCO thekson rolin qendror të mësuesve ndërsa përdorimi i AI-së në arsim zgjerohet.
“Veglat e AI-së duhet të plotësojnë, jo të zëvendësojnë, mësuesit, dhe përdorimi i tyre duhet të jetë në përputhje me standardet etike dhe objektivat arsimore, duke ruajtur autonominë dhe privatësinë e mësuesve dhe nxënësve”, tha një zëdhënës i UNESCO-s.
Duke pritur që përdorimi i AI-së të rritet tek mësuesit dhe nxënësit, veçanërisht me veglat gjeneruese, Di Ridolfo ngriti një shqetësim tjetër “duke marrë parasysh mungesën e theksuar të mësuesve që kemi në Evropë, shohim rreziqe konkrete për de-kualifikim dhe humbje të aftësive profesionale”.
Ajo gjithashtu tërhoqi vëmendjen mbi një kufizim të studimit të OECD-së: të dhënat nuk japin informacion mbi frekuencën e përdorimit. Nuk tregohet nëse mësuesit kanë përdorur AI-në rregullisht apo vetëm disa herë për testim./Telegrafi/
