Tregjet financiare po reagojnë në orët e fundit ndaj sulmeve të Izraelit ndaj Iranit pikërisht ashtu siç ishte parashikuar.
Çmimi i naftës është rritur ndjeshëm, ai i gazit natyror po rritet me ritme të shpejta, veçanërisht në Europë krahasuar me tregjet e tjera botërore.
Ndërkohë, ndikimi mbi bursat është i rëndë, megjithëse jo katastrofik. Përjashtim bëjnë tregjet e dy prodhuesve të mëdhenj të naftës jashtë Lindjes së Mesme: Rusia dhe Kanadaja.
Nafta
Aktualisht, Irani prodhon rreth 3,3 milionë fuçi nafte në ditë (kryesisht të blera nga Kina përmes “flotave hije” që shmangin sanksionet), nga një konsum global prej afërsisht 104 milionë fuçi.
Me rreth 3% të ofertës botërore në rrezik, edhe pse është pak e mundshme që prodhimi iranian të bjerë nën gjysmën e nivelit aktual, është e kuptueshme që çmimet e naftës kanë shpërthyer sot në mëngjes. Nafta Brent është rritur me 8.8%, duke arritur në 75.5 dollarë për fuçi.
Megjithatë, mes shqetësimeve për situatën ndërkombëtare, prodhuesit amerikanë të naftës nga shkëmbinjtë e shkrifët, të cilët kanë kosto prodhimi shpesh mbi 50 dollarë për fuçi dhe ishin në vështirësi, tani marrin frymë më lehtësisht.
Ndikimi i tarifave të Trump
Duhet kujtuar se çmimi i naftës, edhe pse është rritur sot në mënyrë të ndjeshme, nuk është në nivele shumë të larta: qëndron ende nën 82 dollarët për fuçi të një viti më parë.
Pra aktualisht nuk po nxit një rritje domethënëse të inflacionit vjetor dhe ka thjesht rikuperuar nivelin e 30 janarit. Lufta tregtare e shkaktuar nga Donald Trump kishte ulur çmimin e naftës që nga “Dita e Çlirimit” në fillim të prillit, me shpalljen e tarifave të ndërsjella.
Ndoshta edhe për këtë arsye bursat botërore po pësojnë humbje, por pa rënie dramatike: indeksi FTSE MIB në Milano është ulur me 1,75% në mesditë, ai DAX në Frankfurt ka pësuar një rënie disi më të vogël, ndërsa tregjet e së ardhmes të indeksit S&P500 në Wall Street parashikojnë një rënie prej pak më shumë se 1% gjatë mesditës në Europë.
Ngushtica e Hormuzit
Shumëçka do të varet nga zhvillimet e ditëve në vijim dhe nga përgjigjja ushtarake e Iranit.
Nëse kriza del jashtë kontrollit, skenari më i keq për ekonominë botërore do të ishte një bllokadë nga ana e Teheranit në ngushticën e Hormuzit.
Në këtë rast, ende hipotetik, Arabia Saudite do të mund të eksportonte ende të paktën 5 milionë fuçi në ditë, pak më pak se gjysma e kapacitetit të saj prodhues, përmes tubacionit lindje-perëndim që e lidh drejtpërdrejt me Detin e Kuq dhe Kanalin e Suezit.
Emiratet e Bashkuara Arabe gjithashtu do të mund të vazhdonin të eksportonin një pjesë të prodhimit të tyre.
Më i godituri do të ishte Katari, i cili detyrimisht kalon të gjithë gazin e tij natyror të lëngshëm nëpër ngushticwn e Hormuzit.
Gazi natyror
Nuk është rastësi që çmimi i gazit natyror në Europë është rritur sot me 5,2%, pikërisht sepse një pjesë e konsiderueshme e gazit të Katarit furnizon tregun europian (edhe pse për momentin ka arritur vetëm në nivelin e “Ditës së Çlirimit” të prillit, kur Trump shpalli tarifat e ndërsjella). Ndërkohë, çmimi ndërkombëtar i gazit është rritur vetëm me 1,5%, pasi furnizohet kryesisht nga prodhimi amerikan.
Ndërkohë, po forcohen asetet e sigurta si ari (rritje me 1,1%, shumë afër niveleve historike më të larta) dhe dollari amerikan (rritje me 0,6%, megjithëse kishte humbur 8% në gjashtë muaj) krahasuar me një mesatare të valutave kryesore botërore.
Përfitimet e Rusisë
Në përgjithësi, nga një këndvështrim tregu dhe në afat shumë të shkurtër, dikush po përfiton nga kjo krizë. Aktori i parë që përfiton menjëherë është Rusia.
Ka të ngjarë që tani Trump të jetë edhe më kundër forcimit të sanksioneve ndaj naftës ruse në samitin e ardhshëm të G7-s, pasi presidenti amerikan nuk do të dëshirojë një rritje të mëtejshme të çmimeve të naftës.
Përfituesi i dytë janë kompanitë amerikane, veçanërisht ato në Teksas, që tani gëzojnë çmime që i bëjnë sërish të leverdisshme prodhimet e tyre.
Dhe rikthimi i tyre në treg mund të ndihmojë, për momentin, në frenimin e rritjes së mëtejshme të çmimit të naftës./tvklan.al
