Një valë vetëvrasjesh ka goditur juglindjen e vendit, duke tronditur opinionin publik dhe ngritur pikëpyetje të thella mbi gjendjen psikologjike dhe sociale të të rinjve shqiptarë.
Brenda vetëm pesë ditëve janë regjistruar tri vetëvrasje dhe dy tentativa të tjera, të gjitha në moshë të re dhe me motive që mbeten ende të paqarta për autoritetet, por që sociologët i lidhin me një krizë të thellë sociale dhe institucionale.
Sociologia Maria Dojçe e cilëson këtë një situatë shokuese dhe alarmante, ku mungesa e stabilitetit, pasiguria për të ardhmen dhe mungesa e mbështetjes psikologjike po bëhen faktorë kyç që i shtyjnë të rinjtë drejt vendimeve fatale.
“Realisht ka qenë shumë shokuese, sidomos në javën e fundit sepse janë mosha shumë të reja dhe është kohë shumë e shkurtër për gjithë këto vetëvrasje. Do të thoja që tregon një çrregullim të gjendjes shoqërore dhe funksionit të shtetit, ku vetëvrasjet rriten në ato shoqëri ku nuk ka stabilitet dhe siguri, ku individi ndihet i pasigurt për zgjidhje për problematikat jetësore“, tha Dojçe.
Sipas saj, mosha e viktimave dhe atyre që kanë tentuar vetëvrasjen është një tjetër tregues shqetësues. Janë të rinj që nuk po arrijnë të përballojnë presionin, sfidat dhe zhgënjimet që jeta u paraqet.
“Grupmosha është një tjetër faktor tregues, veç destabilizimit social, kjo grupmoshë tregon që ne nuk jemi në mirorientim të të rinjve, nuk kemi këshillim të duhur dhe dhënien e atyre barrierave dhe rrënjëve të forta të vetëbesimit, guximit dhe të riskut. Kjo grupmoshë tregon që rinia te ne është e brishtë, e ka të pamundur të tejkalojë sfidat që e përball jeta dhe shpeshherë arrin në fatalitete që janë të ndalueshme e të dënueshme në aspektin moral sepse duhet të mësojmë të kërkojmë ndihmë, të shkojmë drejt psikologëve, të kemi qendra këshillimi më të shpeshta në qarqet tona“, u shpreh sociologia.
Dojçe ndalet edhe te stigma e fortë që shoqëria shqiptare ka ndaj kërkimit të ndihmës psikologjike. Ajo thekson se edhe aty ku ekzistojnë shërbimet, ato janë të pakta, të pamjaftueshme dhe shpesh të injoruara nga qytetarët për shkak të mentalitetit.
“Unë shoh që edhe kjo mungesë jo vetëm e qendrave të këshillimit dhe të psikologëve të këshillimit në qytetet ku jetojmë, ndërsa nga ana tjetër jemi ende në një tabu që duhet t’u drejtohemi ekspertëve përkatës siç janë psikologët edhe sociologët, të cilët duhet të mirorientojnë të rinjtë drejt rrugës që duhet të ndjekin për të gjetur zgjidhje e për të mos shkuar drejt fataliteteve“, tha sociologia Dojçe.
Ndër të tjera, sociologia bën apel të fortë drejt të rinjve që hasin probleme emocionale dhe ndodhen në një “kryqëzim” në jetën e tyre.
“Do t’u bëja thirrje të gjithë të rinjve shqiptarë, mos hezitoni të merrni këshillim, të shkoni drejt psikologëve e sociologëve dhe të tejkaloni në mënyrë të drejtë e të duhur çdo shqetësim, sado të vogël që të keni. Emocionet në këtë moshë janë të brishta sepse janë ndjenjat e para që të rinjtë kalojnë, krijojnë simpati dhe në momentin që u priten këto ndjenja dhe zhgënjehen, shpesh kalojnë në fatalitete“, apelon sociologia.
Ajo apelon për një kthim të vëmendjes te rinia, për investime në këshillim psikologjik në shkolla, për edukim emocional dhe për angazhim të familjeve në jetën emocionale të fëmijëve të tyre. Sociologia nënvizon se ka sinjale që prindërit nuk duhet t’i shpërfillin si pagjumësia, izolimi, nervozizmi, mungesa e komunikimit, largimi nga shtëpia.
Të gjitha këto janë shenja që duhen parë me kujdes dhe adresuar me përgjegjësi.
“Shumë të rinj sot kanë rënë pre e lëndëve narkotike. Pamundësia për të dalë prej kësaj gjendjeje dhe për të gjetur një zgjidhje ndryshe, i çon drejt fatalitetit. Nuk është vetëvrasja zgjidhje. Dy pikat kyçe dhe dy institucionet bazë që tejkalojnë këto problematika janë familja e shkolla. Familja është ajo që zbulon e para gjendjen emocionale të fëmijës. Nëse një prind nuk është i kujdesshëm për të parë se çfarë po përjeton fëmija i vet, nëse është nervoz, ka pagjumësi, vjen natën vonë, vetizolohet dhe shmang kontaktin me anëtarët e familjes, të gjitha këto janë shenja që prindërit duhet t’i shqetësojnë“, shprehet Dojçe.
Ngjarjet e fundit nuk janë thjesht raste individuale, por sinjal i një sëmundjeje më të thellë të shoqërisë. Është koha për ndërhyrje të menjëhershme, për politika konkrete dhe për një riorientim të vëmendjes drejt shëndetit mendor të të rinjve.
Dy 20-vjeçarë nga Pogradeci dhe Korça, si dhe një 38-vjeçar nga Maliqi, i kanë dhënë fund jetës përmes vetëvarjes. Përveç tyre, janë raportuar edhe dy tentativa për vetëvrasje./ CNA
