Ligji për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për dokumente elektronike, identifikim elektronik dhe shërbime konfidenciale, së fundi ka mundësuar që çdo dokument elektronik i prodhuar nga organi shtetëror të përdoret në formë të shtypur, njësoj si dokumenti origjinal dhe qytetarët nuk janë të detyruar ta sigurojnë atë në formë letre apo të shtypur, që ishte praktikë që më parë e paguanin dy herë. Megjithatë, në praktikë qytetarët ende përballen me mospranimin e dokumenteve elektronike nga disa institucione
Nga Ministria e Transformimit Digjital (MTD) thanë për MIA-n se është hartuar një Manual për zbatimin e duhur të ligjit dhe nëse qytetarët hasin në mospranimin e dokumentit të tyre elektronik të printuar nga një institucion, duhet t’i referohen ligjit që i obligon institucionet që ta pranojnë dokumentin, sepse ai është njësoj i vlefshëm si origjinali.
“Ende nuk kemi bërë analiza të hollësishme, sepse ndryshimet në ligj kanë ndodhur muajin e kaluar, por përdorimi i shërbimeve në portalin e shërbimeve kombëtare, uslugi.gov.mk, është vazhdimisht në rritje. Duke gjykuar nga reagimet pozitive nga qytetarët dhe bizneset, mund të themi se ata janë të kënaqur me këtë mundësi“. Sa i përket institucioneve, ministri Andonovski së fundi deklaroi se presim ndoshta rezistencë apo edhe njohuri të pamjaftueshme nga ana e institucioneve dhe për këtë arsye kemi hartuar një udhëzim apo manual duke përmendur nenin e ligjit që ofron bazë ligjore që një dokument elektronik i printuar të njihet si i vlefshëm . „Nëse qytetarët hasin në mospranim të dokumentit të tyre nga një institucion, apelojmë që t’i referohen ligjit që i detyron institucionet të pranojnë dokumentin sepse është njësoj i vlefshëm si origjinali“, thonë nga Ministria e Transformimit Digjital (MTD).
Komunikologu Bojan Kordallov, nga ana tjetër, për MIA-n deklaron se procesi i pranimit të një shërbimi të tillë është i gjatë, sepse, siç thekson ai, në vendin tonë ende ekziston frika e përdorimit të shërbimeve digjitale, por edhe rezistenca se nëse modernizohet do të humbin vendet e punës.
“Procesi është i gjatë sepse ekziston ende frika e përdorimit të shërbimeve digjitale në vendin tonë, por edhe rezistenca që nëse e modernizojmë këtë shërbim, do të humbin vendet e punës, duke harruar atë që digjitalizimi jo vetëm që hap vende të reja pune, por edhe se këto janë pozicione shumë të paguara. Në të njëjtën kohë, në çdo proces të transformimit digjital, është e rëndësishme të parashikohet se për suksesin e tij është e nevojshme të sigurohet që çdo person të ketë akses në pajisjet elektronike, të ketë internet cilësor dhe të ketë zotëruar bazat e edukimit digjital. Prandaj këshilloj që të mos anulohet mundësia e nxjerrjes së dokumenteve tradicionale apo të letrës në sportele, në mënyrë që asnjë nga qytetarët tanë të mos mbetet pa mundësi të marrë shërbimin e ofruar nga institucionet”, tha Kordallov për MIA-n.
Sipas tij, çelësi i aplikimit real të dokumenteve elektronike është promovimi i qartë i përfitimeve, mundësia e një periudhe testimi në të cilën shërbimet elektronike do të përfitoheshin me çmime të reduktuara ose pa pagesë, si dhe informacioni i vazhdueshëm
për rritjen e përdoruesve të shërbimeve dhe deklaratat e tyre se pse vendosën të zëvendësojnë dokumentet e letrës me marrjen e dokumenteve digjitale.
Një sektor i ri në Ministrinë e Drejtësisë do të survejojë mospranimin e mundshëm të dokumenteve elektronike nga institucionet
Ministria e Transformimit Digjital njofton se në gjashtëmujorin e dytë të këtij viti është planifikuar krijimi i një sektori në kuadër të Ministrisë ku do të ketë inspektorë të licencuar të cilët do të mbikëqyrin institucionet për zbatimin dhe respektimin e ligjeve të Ministrisë së Transformimit Digjital dhe rrjedhimisht, mospranimin e mundshëm të dokumenteve elektronike si të vlefshme.
Lidhur me strategjinë kombëtare të TIK-ut që po përgatitet dhe e cila, ndër të tjera, duhet të modernizojë shërbimet publike, komunikologu Kordallov beson se ekziston mundësia reale që radhët në sportelet e shërbimeve në institucione dhe gabimet në dokumente t’i kthehen të shkuarës.
“Nëse nisim dhe i përkushtohemi plotësisht një procesi të tillë, duhet të jemi të vetëdijshëm se do të duhet të investojmë realisht dhe shumë më tepër në sigurinë kibernetike, si dhe se për reforma të tilla të suksesshme është e nevojshme përfshirja e të gjithë sektorit të TIK-ut në vend. Fillimisht do të kushtojë shumë, por shumë shpejt dhe për një kohë afatgjatë, ky investim do të shpërblehet “, thekson Kordallov për MIA-n.
Kjo është përvoja, siç thekson ai, e të gjitha vendeve të zhvilluara perëndimore që po e përjetojnë këtë proces para nesh.
“Në të njëjtën kohë, shteti duhet të marrë në konsideratë përmirësimin e disponueshmërisë së internetit dhe pajisjeve elektronike cilësore për çdo person, si dhe të punojë për të maksimizuar sigurinë dhe ndërgjegjësimin digjital, në mënyrë që të ketë sukses dhe të rrisë vazhdimisht numrin e përdoruesve të shërbimeve elektronike, pra për t’i bërë radhët dhe turmat nëpër sportele një gjë do të mbetet në të shkuarës. Dhe një gjë tjetër që shpesh harrojmë ta theksojmë në këtë kontekst, ajo është shërbimet postare dhe infrastruktura rrugore. Procesi i transformimit digjital të sporteleve do të jetë i vështirë me këtë nivel të shërbimeve postare, të cilat bazohen në masë të madhe, përveç mungesës së faktorëve njerëzorë, në infrastrukturën aktuale joalternative të trafikut në mbarë vendin”, thotë Kordallov.
Mediat janë burimet më me ndikim të informacionit dhe besimit mes qytetarëve
Lidhur me Portalin Kombëtar për E-Shërbime, i cili disa here është përditësuar dhe përmirësuar, e megjitharë, qytetarët nuk i shfrytëzojnë sa duhet mundësitë që ofron, komunikologu Kordalov vlerëson se është e nevojshme të promovohen mundësitë dhe përfitimet e ofruara.
“Nuk mjafton të bëni lajme nëse kanali juaj i vetëm për promovimin e tij janë rrjetet sociale, pra llogaritë e përdoruesve të institucioneve publike dhe zyrtarëve. Statistikat dhe të gjitha hulumtimet relevante tregojnë qartë se mediat janë burimet më me ndikim të informimit dhe besimit te qytetarët dhe prandaj besoj se autoritetet duhet të fokusohen shumë më tepër në bashkëpunimin me gazetarët dhe mediat në këtë fushë nëse duam të arrijmë rezultate më të dukshme dhe më të shpejta”, theksoi Kordalov për MIA-n.
Në përputhje me nenin 3 të Ligjit për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për dokumente elektronike, identifikim elektronik dhe shërbime konfidenciale (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 3/25), i cili ndryshon dhe plotëson nenin 10 me paragrafët (2) dhe (3), janë përgatitur Udhëzimet për përdorimin e dokumenteve elektronike, me qëllim të zbatimit të ligjit dhe ofrimin e një shërbimi më cilësor për qytetarët.
Portali Kombëtar i Shërbimeve Elektronike është përditësuar dhe përmirësuar disa herë deri më tani
Gjithsej 306 shërbime elektronike janë të disponueshme në Portalin Kombëtar për shërbimet elektronike, nga të cilat 167 mund të aplikohen drejtpërdrejt në portal dhe 139 të tjerat në një sistem të jashtëm duke përdorur gjithashtu Portalin Kombëtar. Deri më tani në Portalin Kombëtar të Shërbimeve Elektronike janë regjistruar gjithsej 151.943 përdorues.
“Përfitimet e ridizajnimit të portalit përfshijnë: një numër të shtuar të përdoruesve të regjistruar në portal, një përvojë krejtësisht të re përdoruesi me një ndarje të qartë të shërbimeve për qytetarët dhe bizneset, akses më të madh për personat me aftësi të kufizuara, akses më intuitiv në shërbime nëpërmjet një motori kërkimi të përmirësuar, i cili lejon shërbimet të jenë të disponueshme me një klikim, mundësinë e vlerëssimit të përdoruesve për shërbimet, një seksion të veçantë për lajmet dhe shërbimet më të përdorura.
Ata theksojnë se disa nga shërbimet më të përdorura deri më tani janë shërbimi i aplikimit për leje për përdorimin e armëve, certifikata e shtetësisë, certifikata e vjetërsisë në punë dhe certifikata e lindjes.
“Në vitin 2025 po punohet që gjatë këtij viti të digjitalizojmë edhe 100 shërbime të reja, të cilat do të kursejnë kohë dhe do të lehtësojnë qasjen e qytetarëve në dokumentet e nevojshme”, tha MTD-ja për MIA-n.
