Sipas UNICEF-it, investimet publike në sektorët që janë thelbësor për fëmijët si arsimi, shëndetësia dhe shërbimet sociale, janë vazhdimisht nën mesataren e BE-së dhe nivelet rajonale, gjë që minon qëndrueshmërinë e reformave në vazhdim. Veç kësaj, UNICEF thekson se 32.7% e fëmijëve jetojnë nën kufirin e varfërisë në nivel kombëtar, ndërsa shumë e theksuar (79%) është te fëmijët e komunitetit romë
Evis HALILI
Shkup, 7 maj – Analiza e UNICEF-it e cila u prezantua në Parlamentin e Maqedonisë së Veriut tregon se ka ulje të numrit të fëmijëve për 18% ndërmjet viteve 2011-2023, ndërsa është vërejtur shkallë e ulët e lindshmërisë prej 1.5, që tregon një rënie të vazhdueshme të popullsisë. “Analiza vë në dukje se urbanizimi është në rritje me 63% të fëmijëve që tashmë jetojnë në zona urbane. Vendi gjithashtu përballet me një model të qëndrueshëm të migrimit neto negativ me 1000 më shumë emigrantë se çdo vit, përveç gjatë pandemisë së Covid-19. Megjithatë, mospërshtatja e shërbimeve në mënyrë adekuate ndaj këtyre ndryshimeve demografike ndikon negativisht në kapacitetin për të përmbushur nevojat në rritje të popullsisë, veçanërisht nevojat e fëmijëve dhe grupeve më të cenueshme”, thuhet në dokument.
Sipas UNICEF-it, investimet publike në sektorët që janë thelbësor për fëmijët si arsimi, shëndetësia dhe shërbimet sociale, janë vazhdimisht nën mesataren e BE-së dhe nivelet rajonale, gjë që minon qëndrueshmërinë e reformave në vazhdim. Shpenzimet për kujdesin shëndetësor arrijnë në 4.8% të BPV-së (krahasuar me 7% në BE), ndërsa shpenzimet për arsim arrijnë në 4.2% (kundrejt mesatares së BE-së prej 4.8%), dhe vetëm 1.5% e BPV-së për mbrojtjen sociale (nën mesataren prej 2.1% për vendet e Ballkanit Perëndimor, nën mesataren prej 1.6% për vendet me të ardhura më të ulëta).
Në analizë thuhet se shpenzimet për shërbimet sociale ishin minimale – nën 0.1% të BPV-së në vitin 2019, duke treguar nevojën për rritje të financimit në këtë fushë. “Barazia dhe efikasiteti në shpenzimet publike janë një shqetësim i madh, veçanërisht në arsim, pasi performanca e ulët e sistemit krahasuar me sistemet tjera kombëtare me nivele të ngjashme shpenzimesh tregon keq shpërndarje, jo efikasitet dhe mungesë fokusi në arritjen e rezultateve cilësore”, thuhet në Analizën e UNICEF-it.
UNICEF gjithashtu thekson se 32.7% e fëmijëve jetojnë nën kufirin e varfërisë në nivel kombëtar (krahasuar me 23% të popullsisë së përgjithshme), dhe një shkallë veçanërisht e lartë prej 79% e fëmijëve romë. Ndihma sociale është e kufizuar, me një ndarje prej vetëm 1.3 për qind të BPV-së. Vetëm 22.6% e familjeve me fëmijë të moshës 0 deri në 15 vjeç marrin përfitime për fëmijë ose familje, krahasuar me 88.4% në BE, thotë analiza.
Dhuna ndaj fëmijëve mbetet një problem i përhapur, me shfaqjen e formave të reja, si dhuna në internet dhe dhuna e lehtësuar teknologjikisht, me një rritje të përmbajtjeve shfrytëzuese dhe të dëmshme në internet për fëmijët. Pothuajse tre të katërtat e të gjithë fëmijëve (73%) janë të ekspozuar ndaj disiplinës së dhunshme në shtëpi, ndërsa shkalla e ndëshkimit fizik dhe agresionit psikologjik është më e lartë tek djemtë, fëmijët romë dhe fëmijët me aftësi të kufizuara.
“Ngjashëm me situatën në vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor, dhuna e bashkëmoshatarëve është dukshëm e përhapur, me 19% të nxënësve që përjetojnë bullizëm. Ekziston gjithashtu një prevalencë e lartë e martesave të fëmijëve (8%) në vend, e cila prek veçanërisht gratë dhe vajzat rome (45%), ato me arsim të ulët dhe me prejardhje më të ulët socio-ekonomike”, thuhet në dokumentin e UNICEF-it.(koha.mk)
